DOSTOYEVSKI “SUÇ VE CEZA”

 "Suç ve Ceza" herhalde anlatılmakla, yazılmakla bitirilemeyecek bir başyapıt. İnsanın adaletsizlik karşısında suç işlemekten geri duramadığının, vicdanı ile çekişmesinin, öfkesi ve pişmanlıklarıyla karanlıklara gömülmesinin romanını da en güzel Dostoyevski yazardı zaten.Dostoyevski'nin içine bir yaşam sığdırdığı bu kitap her eserinde olduğu gibi otobiyografik özellikler de içeriyor. Bize de okumak ve üzerinde düşünmek kalıyor. Dostoyevski hayatta olsaydı belki ona tek sözüm, "keşke böyle bir romanın Türk filmi tadında bir sonu olmasaydı" olurdu. Tabi önce Dostoyevski'yi Yeşilçam kültürü ile tanıştırmak lazım.Kitabı sesli kitap olarak dinledim, seslendirenlerin çok başarılı olduğunu eklemem lazım.

https://www.youtube.com/watch?v=sAU-kwM95bA&t=10981s

DOSTOYEVSKI "İNSANCIKLAR"

 "İnsancıklar" Dostoyevski'nin ilk kitabı. "Zavallı İnsanlar" yerine "İnsancıklar" olarak çevirilmesini de oldukça güzel bulduğumu eklemem lazım, kitabın her paragrafında bizde acma duygusu yaratan bu insanlar daha iyi ifade edilemezdi diye düşünüyorum. Yoksulluğun gururu ve başkalarına yardım etme duygusunu yok etmediğinin en güzel örneği bu roman. Okuması çok zor oldu, özellikle de günümüz tüketim çağında geçmişte yaşamış insanların ekmeğini yiyormuşuz gibi hissedip lokmaların boğazıma takılıp kalmasını yaşadım adeta. Karşılıklı mektuplar şeklinde yazılmış olmasının da kitabı daha etkileyici hale getirdiğini düşünüyorum. Dostoyevski ile tanışmak isteyenlere önerilir.

DOSTOYEVSKI "BEYAZ GECELER"

 Dostoyevski Usta'nın "bir de bunu deneyeyim" diye yazdığını düşündüğüm kısa aşk öyküsü. Yine yoksulluk, yine karşılıksız aşk, yine özgüven eksikliği. Kitapta benim için en çarpıcı olan kadın karakterin ninesinin eteğine iğnelenmiş olmasıydı. Kadınlar her coğrafyada ama özellikle de doğu toplumlarında prangalarla yaşıyorlar. Bu prangaları bazen erkekler, bazen aileleri, toplum bazen de kendileri takıyorlar. İran'da kadınların başlattığı hareketin önümüzdeki yıllarda tüm toplumlara kültürel yapıları dahilinde yayılması temennisi ile...

MATT HAIG “GECEYARISI KÜTÜPHANESİ”

 

  Yılın son günleri olması, hayat muhasebesi yaptığımız günlere rastgelmesinden midir bilemem ama bu kitabı çok kısa sürede keyifle okudum.  Çok satanlar ve en çok beğenilenler listesinde olmasına şaşırmamak lazım akıcı anlatımı ve ütopik olmasına rağmen iyi kurgulanmış bir öykü olması, çok mesaj vermesine rağmen de insanı bunaltmaması açısından dikkate değer olduğunu düşünüyorum. Yazarın ilk okuduğum kitabı, son da olmayacak, ancak deneyimler bu tür kitaplar yazan yazarların bir süre sonra kendilerini tekrar ettklerini akla getiriyor. Kitabın düşündürdükleri derseniz; keşke insan yaşamla ölüm arası arafa gelmeden de kendini tanıyıp, hedeflerini belirleyip zaten kısa olan yaşamını düzgün planlayabilse,  hiç kimsenin "Pişmanlıklar Kitabı" olmasa, sadece "Deneyimler Kitabı" yazsak...

DOSTOYEVSKI "EZİLENLER"

     

Dostoyevski'nin romana geçiş yaptığını düşündüğüm "Ezilenler" adlı eseri dönemin Rusya'sında yoksulluk başta olmak üzere, dini, siyasi ve toplumsal baskılar altında ezilen birçok karaktere ev sahipliği yapıyor. Adının aslında "Aşağılanmışlar" olmasının çok daha anlamlı olabileceini düşündüğümüz kitapta Dostoyevski yine başkahramanında otobiyografik öğelere yer veriyor. Prens karakteri ile öne çıkan kitabın "Suç ve Ceza"nın yolunu açmış olabileceği de düşünülebilir. Dostoyevski ezilenleri olduğu kadar insanın doğasını ve kötülüğünü de içimize sindiriyor, sempati duymasak da empati yapabiliyoruz. O zaman yeni yılda da Dostoyevski'ye devam...

 

YAN LIANKE “GÜNLER AYLAR YILLAR”

 Yan Lianke'nin yaşlı bir adam ile kör köpeğinin bir mısır fidanını yaşatma ve ondan güç bularak verdikleri yaşam savaşını anlatan çok sahici, oldukça dokunaklı ama bir o kadar da korkutucu bir hikaye. Açlık, susuzluk, kavurucu sıcak, yokluk, sıçanlar, kurtlar kısacası doğanın tüm acımasızlığına boyun eğmeyen bir inanç öyküsü bu. Çin'de aşağı yukarı benzer bir dönemi anlatan Yu Hua'nın eserlerini anımsatan bu kısacık ama dev yapıt modernizmin pençesinde doğaya eziyet ettiğimiz bu yüzyılda altıbuçuk milyar kez okunmalı.

 

DOSTOYEVSKI "YERALTINDAN NOTLAR"

 İsimsiz bir yeraltı adamının bilinçdışına yolculuk ettiğimiz bu kitapta Dostoyevski'ye dair, onun süreğen çökkünlüğüne, depresyonuna karşı bir savunma gibi geliştirdiği ve zaman zaman ortaya çıkan büyüklenmeci kimliğine, düşük benlik saygısına ve toplumdan yabancılaşmasına tanıklık ediyoruz. Sulusepken yağan bir yağmurda St.Petersburg sokaklarındayız. Yalnız ve öfkeliyiz. Dostoyevski'nin ilk yazdığı değil ama ilk kez gerçek anlamda hayat verdiği kahramanıyla beraber yeraltı dünyasında keşfe çıkıyoruz. "Yeraltından Notlar"'ın varoluşçu edebiyat akımının ilk eserlerinden biri olarak kabul edildiğini de ekleyelim. Zeki Demirkubuz'un sinema uyarlaması da oldukça başarılı, tabi önce kitabı okumak kaydıyla.

 

DOSTOYEVSKİ "EV SAHİBESİ"

 Dostoyevski'nin bu kısa hikayesi yazıldığı dönemde de beğenilmemiş, çok eleştirilmiş. Tıpkı "Öteki " isimli kitabı gibi. Ama hakkını vermek gerek, kült bir eser olduğunu düşündüğüm "Öteki" ile kıyaslanamayacak derecede anlaşılmaz ve sıkıcı buldum. Dostoyevski sanki bu eserde  Fransız edebiyatından, Balzac'tan esinlenmiş, tasvirlere boğulmuş, kendini ararken anafikirden ve kurgudan uzaklaşmış. Yine de özellikle kahramanlara yönelik fiziksel ve ruhsal tasvirlerin başarılı olduğunu söylemem lazım. Ama  Dostoyevski'nin alışkın olduğumuz edebi- psikolojik dokunuşları ve kurgusu olmayınca vasat sayılabilecek bir eser ortaya çıkmış. Dostoyevski külliyatını devirmek, dünyanın en iyi yazarının gelişimini incelemek isteyenlere önerilir.

 

 

OSAMU DAZAI “İNSANLIĞIMI YİTİRİRKEN”

   Osamu Dazai'nin otobiyografisi niteliğinde olduğu bilinen, Japon edebiyatının en çok beğeni toplayan eserlerinden biri. Genç bir adamın, bir sanatçının bunalımı içinde kaybolup gidişini, bir anlamda kendi kendini yok edişini okuyoruz. Kısa ama zor bir okuma olduğunu itiraf etmek gerek. Gençlik böyledir işte, hem kendiliğin inşasına hem de yok edilişine maruz kalır. Ancak bu genç adam maalesef bunalımından kurtulamıyor, kendi yarattığı suçluluk ve pişmanlık denizinde kaybolup gidiyor. Japon edebiyatı tıpkı Osamu Dazai gibi intiharla yaşamına son veren yazarlarla dolu. Japon kültürünün ana unsurlarından biri olan intihar olgusunun sadece yok olmak ile değil, var olmak ile de eşdeğer bir kavram olduğunu düşündürüyor. Normalmiş gibi, olması gerekenmiş gibi...

 

CİLVENAZZZ

OSMAN BALCIGİL “MELEK, TERÖRİST VE FAHİŞE”

         Osman Balcıgil'in tarihi kurgularından sonuncusunda bir dönemin Türkiyesinde Matilt Manukyan'dan hareketle Ermeni terörü ve Türk siyasetini okuyoruz. Kitabın kapağından Manukyan'ın biyografisini okuyacağınız izlenimi edinebilirsiniz, ancak öyle değil, kitapta bu eksende farklı birçok sosyal ve siyasi soruna değinilmiş. Balcıgil bu romanda şimdinin sorunlarını da satır aralarında ustaca ele almış. Aslında Türkiye'in birçok sorunu süregen hale gelmiş olduğundan genel olarak edebiyatçıların işi pek zor değil. Zira  tarihin bu kadar tekerrür ettiği bir başka coğrafya var mıdır bilemiyorum. Kitabın sonunda da Balcıgil Ermeni terörüne kurban giden Türk demokratların bir listesini vermiş, belki de kendini bu listeyi vermek zorunda hissetmiş. Gazeteci kimliğini ön plana çıkaran yazar bu gerçeğin  medyada yeterince yer almadığını düşünüyor olsa gerek. Kitaba en önemli eleştiri adı ve kapak tasarımına dair, maalesef kitabın içeriği düzgün yansıtmayan popüler bir isim ve kapak olmuş.

IRWIN YALOM “SPİNOZA PROBLEMİ”

 Irwin Yalom'un tarihi- felsefi-kurgusal  romanlarından ikincisi. Uzun yıllar önce "Nietzche Ağladığında" isimli romanını okuyup Breuer, Nietzche, Salome ve Freud arasında kurguladığı öyküyü çok beğenmiştim. Spinoza Problemi'nde de yazar bizi Spinoza felsefesi ile buluşturuyor. Bir tarafta Yahudi kökenli ateist filozof Spinoza ve yaşadığı Ortaçağ dönemini incelerken diğer taraftan Spinoza'yı kafasına takmış bir Nazi subayının-Alfred Rosenberg'in ırkçı ve totaliter faşist zihnine yolculuk yapıyoruz. Kitabın satır aralarında yazarın kendi kimliğini sorgulayışını da okuyoruz aslında. Yalom tarihi şahsiyetleri terapi divanına yatırmayı oldukça güzel başarabilen bir yazar. Sırada "Bugünü Yaşama Arzusu-Schopenhauer Tedavisi" var...

MAKSİM GORKİ “ARTOMONOVLAR”

 Maksim Gorki'nin toprak köleliğinin kalkmasının ardından devrim öncesi eski Rusya'da yaşanan toplumsal dönüşümü bir ailenin üç kuşak öyküsü aracılığıyla anlattığı romanı. Cehalet, bastırılmış duygular, benlikler, zayıflayan aile bağları ile bize öyle tanıdık gelen bir öykü ki kitabı okumakta hiç zorlanmadım. Tabi bunda yazarın romanı bir piyes gibi karşılıklı kouşmalar şeklinde kaleme almış olmasının da rolü var. Rus tarihi ve edebiyatına ilgi duyanların zevkle okuyacağını düşünüyorum.

FERNANDO PESSOA “ANARŞİST BANKER”

 Fernando Pessoa gerçekten çok şaşırtıcı bir yazar, yaşama erken veda edip oldukça az sayıa eser bırakması çok yazık olmuş. "Anarşist Banker" Pessoa'nın epey güldüren oldukça da düşündüren bir polemikler öyküsü. Perspektifin ne kadar önemli olduğu savını destekler nitelikte. 70 sayfadır, ama bir yüzyılı anlatır. Kimbilir belki toplumun önde giden anarşistleri bankerlerdir...

 

OSAMU DAZAI “ÖĞRENCİ KIZ”

 Osamu Dazai'nin okuduğum ilk kitabı. Japon edebiyatının önde gelen yazarlarından Osamu Dazai daha çok "İnsanlığımı Yitirirken" isimli kitabı ile tanınıyor. Kitapta Japon kültürüne ait birçok öğe yer alsa da "Öğrenci Kız"ın  yazıldığı döneme göre hayrete düşürecek biçimde çağdaş bir eser. Yazar bilinç akışı ile ergen bir genç kızın gelgitlerle dolu ruh halini kısacık bir güne, kısacık bir öyküye sığdırmayı başarmış. Yazarın yaşam öyküsünü okuyunca taşlar yerine oturuyor. Oldukça başarılı buldum, tavsiye ederim.

 

IVO ANDRİÇ “DRİNA KÖPRÜSÜ”

Drina Köprüsü, Nobel Ödülü alan Hırvat asıllı Yugoslav yazar İvo Andriç'in yazdığı tarihi roman. Yazarın okuduğum ilk kitabı. Bir köprünün yapılış hikayesiyle başlayan roman köprünün tarih boyunca savaşlar, toplumsal olaylar, aşklar, kültürel ve dini çatışmalara tanıklık edişini ele alıyor. Yazarın sadece kahramanlarına dair tahlilleri değil, toplumsal tahlillerini de çok başarılı buldum. İmparatorluklara, uluslar ve dinlere yönelik tarafsız bakış açısı dikkat çeken yazar uzun süre büyükelçilik görevi üstlenmiş. Kültürel anlamda heterojen bir coğrafyada doğmuş ve yetişmiş olmanın kazandırdıklarını eserlerinde özgürce yer vermiş. Sırada yazarın "Lanetli Avlu" isimli eseri var...